Wolność panoramy & wolność katalogowa

 

Utwory wystawione – treść i zakres dostępnego użytkowania

 

W przypadku utworów wystawionych ustawa o ochronie prawa autorskiego rozróżnia między dwoma rodzajami dozwolonego użytku utworów chronionych. Regulują one przypadki, w których w określonym zakresie ustawa zezwala osobom trzecim na korzystanie z utworu, mimo istniejącego prawa autorskiego.

 

„Utwory na publicznie dostępnych placach, § 59 niemieckiej ustawy o ochronie prawa autorskiego (UrhG)“

 

Słoneczny dzień w Kolonii, kamera w ręku, możemy zaczynać. Nowoczesne rzeźby, stare fasady i uliczni malarze, sprzedający swoją sztukę. Wszystko to jak najszybciej sfilmować i opublikować… I nagle przychodzi ta zabójcza myśl: jest to właściwie dozwolone? Przecież to są dzieła w myśl UrhG, można je w ogóle filmować i publikować?

Nowoczesne rzeźby i obrazy ulicznych artystów jak i fasady są przypuszczalnie utworami w myśl prawa autorskiego. Ewentualnie podlegają one także prawu autorskiemu. Nagrywanie jest formą powielania a do tego jeszcze opublikowanie – i już nachodzi światowego turystę niepewność. Wątpliwości zacnego turysty są uzasadnione. Częściowo z pomocą przyjdzie mu wolność panoramy.

 § 59 UrhG znany jest również pod pojęciem „wolność panoramy”.

Dzięki temu wolno za pomocą środków wyrazu jak malarstwo, grafika, zdjęcia lub filmu powielać, rozpowszechniać lub publicznie odtwarzać utwory, które na stałe wystawione są na ogólnie dostępnych drogach, ulicach i placach. W ten sposób dozwolone jest np. fotografowanie statuy, która spełnia powyższe warunki.

Pojęcie utworu obejmuje wszystkie formy utworów prawa autorskiego: a więc rzeźby, mozaiki czy też budynki.

Utwory muszą być wystawione na stałe. Inaczej jest w przypadku artystów ulicznych, których utwory wystawione są tylko na określony czas, w celu ich sprzedaży. Dzieła te nie znajdują się na stałe w przestrzeni publicznej. W ich przypadku turysta nie może powołać się na wolność panoramy i musi otrzymać zgodę osoby upoważnionej, najczęściej twórcy, jeżeli chce je sfotografować podczas swojej wycieczki po mieście.

Inaczej ma się to w przypadku rzeźb, które są wystawione na stałe. Jeżeli są one poświęcone przestrzeni publicznej, to podlegają wolności panoramy. Ich późniejsze zniszczenie przez ulicznych wandali czy usunięcie z miejsc publicznych nic tu nie zmienia.

Rzeźba znajdująca się na terenie prywatnym, objęta jest mimo wszystko wolnością panoramy, jeśli jest widoczna z drogi publicznej. Jeżeli jednak w celu jej zobaczenia konieczne jest wejście na teren prywatny lub balkon to nie podlega ona wolności panoramy.

Utwór, który wystawiony jest publicznie na określony czas, jak miało to miejsce z opakowaniem Reichstagu przez artystę Christo, nie jest wystawiony na stałe i nie obowiązuje go wolność panoramy. W tym przypadku fotograf musiałby otrzymać pozwolenie artysty.

 

„Utwory na wystawach, przeznaczone do publicznej sprzedaży i w instytucjach publicznych”

 

Nieco próżny i bardzo egocentryczny milioner poświęca się w wolnym czasie, którego ma wiele, swojej pasji artystycznej. Stworzył już wiele dzieł, nigdy ich jednak nie wystawiał. Właściwie nie chciałby się z nimi w ogóle rozstawać. Poza tym obawia się, że znani artyści mogliby go kopiować, co by mu się również nie podobało.

Jego najlepszy przyjaciel i wierny towarzysz zwrócił jego uwagę na to, że prawdziwy byt artystyczny wymaga wyrazów uznania. Mógłby je uzyskać poprzez wystawienie swoich dzieł. Przyjaciel byłby gotowy polecić mu właściciela galerii, który mógłby zaaranżować taką wystawę.

Artysta walczy ze sobą, zdając sobie sprawę z tego, że jego dzieła w ten sposób mogą stać się znane nie tylko odwiedzającym wystawę. Szczególnie nie pokoi go rzekoma wolność katalogowa. Zadaje sobie pytanie, co może się za tym kryć.

Tak zwana wolność katalogowa uregulowana jest w § 58 UrhG .

Wolność katalogowa odnosi się do utworów plastycznych i fotograficznych. Utwory te muszą być opublikowane, przeznaczone do publikacji lub przeznaczone do publicznej sprzedaży.

 W ramach reklamy organizator wystawy ma prawo w celach promocyjnych wydarzenia powielać, rozpowszechniać i  publicznie udostępniać utwory plastyczne i fotograficzne.

Takie prawo użytkowania udzielane jest organizatorowi wystawy, jak również handlarzowi dziełami sztuki. Utwór w celu reklamy może być pokazany w katalogu wystawy lub sprzedaży. Reklama utworu nie wymaga zezwolenia i jest bezpłatna.

Poza tym dozwolone jest powielanie i rozpowszechnianie utworów w katalogach muzealnych i bibliotecznych, jeżeli nie ma to na celu działalności zarobkowej. Włączenie do katalogu musi być związane z wystawą lub być opublikowane celem dokumentacji zbiorów.

 

Państwa doradca w Niemczech
Rechtsanwältin Johanna Swist